Jordanië, 17 mei 2009. Shimon Peres, de 9de president van de Joodse Staat, spreekt op het World Economic Forum on the Middle East dat aan de Dode Zee werd gehouden [beeldbron: WEF/Nader Daoud]

Op 15 juli 2007 werd Shimon Peres verkozen tot de 9de president van Israël. Dat gebeurde tijdens de ambtsperiode van Ehud Olmert van de centrumlinkse Kadima partij, die als premier Ariel Sharon was opgevolgd en het land zal leiden vanaf 14 april 2006. Zijn grote rivaal binnen Kadima was Shimon Peres die hij nipt had verslagen. Bij de verkiezingen voor de Knesset van maart 2006 stond Peres op de tweede plaats, onder Ehud Olmert en boven Tzipi Livni. Besturen zal Olmert hij enkel doen tot het najaar van 2008, toen hij op 17 september het voorzitterschap over Kadima moest afgeven aan zijn vice-premier Tzipi Livni, waarna hij officieel zal aftreden op 31 maart 2009 wegens een corruptieschandaal.

Op 27 december 2008 begon Operation Cast Lead, Israël’s verdedigingoffensief tegen Hamas in Gaza om een einde te maken aan de raketbeschietingen. Dat conflict eindigde op 18 januari 2009 waarna op 10 februari 2009 vervroegde verkiezingen werden gehouden die werden gewonnen door Likoed, waarna Benjamin Netanjahoe de nieuwe premier van Israël werd.

Olmert’s Vredesplan
Minder bekend is dat Ehud Olmert van Kadima, met instemming en medeweten van zijn partijgenoot president Shimon Peres, in 2008 achter de schermen onderhandelde met Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit omtrent een voorstel tot een tweestatenoplossing. Olmert had Abbas een nooit gezien verregaand vredesplan aangeboden en toonde Abbas een kaart met een Palestijnse staat die voor 97 procent[!] van de Westelijke Jordaanoever omvatte. Het aanbod was gebaseerd op de afspraken die werden gemaakt op de Annapolis top van 2007 in Maryland en zou worden uitgevoerd in overeenstemming met de routekaart voor de vrede [Roadmap]. Olmert aanvaardde het beginsel  van het ‘recht op terugkeer’ van de Palestijnse vluchtelingen en had Abbas aangeboden om ca. 80.000 Palestijnen te hervestigen in Israël. Tussen Oost-Palestina (Judea & Samaria) en West-Palestina (Gaza) zou een corridor worden aangelegd die beide ‘Palestina’s’ met elkaar zouden verbinden.

Olmert was ook bereid om Jeruzalem te verdelen tussen door Israël gecontroleerde wijken en door de Palestijnen gecontroleerde buurten. Olmert was tevens bereid om de Israëlische soevereiniteit over de Tempelberg op te geven met inbegrip van heel Oud-Jeruzalem. Het zogeheten “Heilige Bassin” zou worden beheerd door een vijf-leden tellend, niet soeverein internationaal toezichtsorgaan, bestaande uit Israël, de Palestijnse Autoriteit, Jordanië, de Verenigde Staten en Saoedi-Arabië. In het geheel genomen was het vredesplan van Olmert het meest genereuze dat de Palestijnen ooit werd aangeboden, dat zelfs nog verder ging dan de vredesplannen van George Bush en Bill Clinton.

Echter, Abbas hield de boot af, liet zich na zijn laatste gesprek met Olmert op 16 september 2008 niet meer zien en heeft Olmert zelfs nooit geantwoord op diens vredesplan. Aan de vooravond van Operation Cast Lead (de inval in Gaza) in december 2008 was de positie van Olmert intussen onhoudbaar geworden en werd alles weer opgeborgen. Abbas zal veel later erkennen dat hij het vredesvoorstel van Olmert had afgewezen. Net zoals alle andere voorstellen ooit werd ook Olmert’s “Vredesvoorstel 2008” verworpen door het Palestijnse leiderschap.

57-statenoplossing
Nadat Ehud Olmert begin 2009 van het politiek toneel was verdwenen en president  Shimon Peres voortaan met zijn opponent Netanyahu van Likoed het beleid van Israël moest bepalen had Peres zijn vredesplannen niet opgegeven. Integendeel. Enkele maanden nadat Netanyahu in het zadel zat, kwam de Jordaanse koning Abdullah II met een nieuw vredesvoorstel op de proppen.  De koning stelde voor dat 57 landen (de leden van de Arabische Liga) Israël zouden erkennen en dat Israël zich in ruil daarvoor zou terugtrekken uit alle sinds 1967 ‘bezette’ Palestijnse gebieden en uit Syrië (Golan Hoogte) en Libanon. Dat Arabische Vredesinitiatief uit 2002 was nochtans eerder resoluut verworpen door Israël.

Niettegenstaande dat kreeg het plan onmiddellijk de steun van president Peres die openlijk zijn steun uitsprak voor het voorstel van koning Abdullah II. Op 3 juni 2009 riep Shimon Peres de Arabische leiders op om ernstig werk te maken van een vredesplan voor de regio. Bovendien herhaalde Peres dat hij ook het vredesinitiatief van de toenmalige koning Abdallah Ibn Saud van Saoedi-Arabië uit 2002 steunde. “Beide koningen hebben gelijk wat hun definitie van de doelstelling betreft en wat de beste weg is om dat te bereiken. Met de steun van de Egyptische leiders lijkt het mij tijd om voor eens en voor altijd een einde te maken aan het Israëlisch-Arabisch conflict“, aldus de Israëlische president.

Peres zei dat bilaterale onderhandelingen tussen Israël en zijn buren – de Palestijnen, Syrië en Libanon – van vitaal belang zijn, parallel aan een regionaal normaliseringsproces van de betrekkingen tussen Israël en de Arabische staten. ‘”Leiders in de regio moeten zich serieus inzetten (…) en serieuze gesprekken aangaan met het oog op algemene vrede en economische ontwikkeling in de regio“, zo valt in The Times te lezen. Volgens Shimon Peres is het bezoek van Barack Obama aan Saoedi-Arabië en Egypte een “weergave van de behoefte aan een historische verandering in het Midden-Oosten’ en vormt dit bezoek ook een ‘unieke kans om die verandering te bereiken.“

Shimon Peres op 3 juni 2009 over de Jordaanse 57-statenoplossing:

“Various ideas are being discussed. One significant concept is King Abdullah of Saudi Arabia’s peace initiative which was adopted by the Arab League in Beirut. Much wisdom lies also in King Abdullah of Jordan’s proposal of a “57-state solution” to the Arab-Israeli conflict. [..] Many Arab leaders perceive hegemony-seeking Iran as a threat to their existence and identity. For them, the primary challenge is not Israel but the Iranian ayatollahs who seek domination over the Middle East, using terror and threats of unconventional weapons. Israel is increasingly viewed as a part of the new path for a regional solution. A regional security framework will also help Israel to secure its paramount interest of security. [..] This is a unique opportunity for peace in the Middle East. The ship is waiting. It is time to sail.”

Jordanië en Israël ondertekenden op 26 oktober 1994 een vredesverdrag waarbij tegelijkertijd de soevereiniteit van Israël door Jordanië werd erkend. Jordanië werd daarmee het 2de Arabische land ooit – na Egypte op 26 maart 1979 – dat die stap tot op heden heeft gezet. Het zou dan ook voor iedereen al lang zonneklaar moeten zijn dat een oplossing van het Midden-Oostenconflict, niet enkel ligt in de oprichting van een Palestijnse staat naast Israël, maar dat een duurzame vrede in het M-O enkel kan bereikt worden indien de 56 staten van de Arabische Liga èn Iran permanent in het overleg worden betrokken en net zoals Jordanië en Egypte eindelijk overgaan tot de erkenning van de Joodse staat. Met andere woorden, onderhandelen met de Palestijnen over een twee-statenoplossing zou enkel zinvol zijn wanneer die simultaan geschraagd werd door de 57-statenoplossing zoals die door Shimon Peres en de Jordaanse koning Abdullah II werden aangeboden.

Bar-Ilan
Enkele dagen na de interventie van Shimon Peres sprak premier Benjamin Netanjahoe op 14 juni 2009 aan de Bar-Ilan Universiteit in Ramat Gan, Israël, zijn steun uit voor de tweestatenoplossing. Kort voordien, 31 maart 2009, was Netanjahoe premier van Israël geworden. In zijn verklaring van Bar-Ilan onderschreef Netanjahoe expliciet de oprichting van een Palestijnse soevereine staat:

“In mijn visie op vrede zijn er twee vrije volkeren die naast elkaar leven in dit kleine land, met relaties zoals het goede buren betaamt in wederzijds respect, elk met hun vlag, volkslied en regering, die geen van beiden een bedreiging vormen voor de veiligheid en het bestaan van de naaste buur.”

Bij herhaling wordt Netanjahoe sindsdien beschuldigd van het terugkrabbelen op zijn terugkrabbelen. In een interview van 21 maart 2015 met de Amerikaanse zender NBC, antwoordde Netanjahoe op de beschuldiging dat hij “de tweestatenoplossing zou verworpen hebben” als volgt:

“Ik heb mijn beleid niet veranderd. Ik heb nooit mijn toespraak zes jaar geleden aan de Bar-Ilan Universiteit ingetrokken toen ik opriep om een gedemilitariseerde Palestijnse staat die de Joodse staat erkent. Wat veranderd is is de realiteit. [President Mahmoud Abbas van de Palestijnse Autoriteit] weigert de Joodse staat te erkennen… elk grondgebied dat vandaag is vrijgekomen in het Midden-Oosten werd ingenomen door islamistische gewapende strijdkrachten. Wij willen dat dat verandert zodat we de visie van een werkelijke, duurzame vrede kunnen realiseren. Ik wil geen éénstaatoplossing. Ik wil een duurzame, vredevolle tweestatenoplossing, maar daarvoor dienen allereerst de omstandigheden te veranderen.”

Jeruzalem, 16 maart 2013. Premier Benjamin Netanyahu van Likoed op visite in het kantoor van president Shimon Peres om er zijn nieuw gevormde coalitie aan te kondigen met de partijen Yesh Atid, Joods Huis en Hatnua [beeldbron: Kobi Gideon/GPO/FLASH90]

De teneur van de vele eerbetonen die in het buitenland werden gehoord of gepubliceerd naar aanleiding van het overlijden van Shimon Peres, focussen nagenoeg enkel en alleen op zijn noeste inzet voor het bereiken van vrede. Echter, zoals Roger Cohen in een artikel van 29 september 2016 in The New York Times aantoont, is veel van de eer die zijn reputatie opvijzelt als vredesactivist bedoeld als kritiek op premier Benjamin Netanyahu en, impliciet, gericht tegen de meerderheid van de Israëlische stemmers die doorgaan met het verwerpen van het idealistische en ietwat naïeve geloof in het optimisme omtrent de Palestijnse intenties of zelfs dat Iran het politieke beleid van Israël zou moeten dicteren.

Dit is verkeerd, niet alleen omdat de idealen van Peres het niet waard zijn om te loven, maar omdat het mogelijk is om goed te denken van een man, zelfs als de handelingen waarvoor hij het meest herinnerd wordt een regelrechte ramp waren. Terwijl zowel Israëli’s en de Amerikanen unaniem rouwen om Peres, brengen de meesten een hommage aan hem in weerwil tot zijn rol als de belangrijkste architect van de Oslo-Vredesakkoorden; niet omwille van die akkoorden an sich.

Jeruzalem, vrijdag 30 september 2016. Eén behoorlijk ethische en morele smet op de begrafenis van Shimon Peres: de aanwezigheid van Mahmoud Abbas en Saeb Erekat. De vertegenwoordigers van de bron van Israël’s ellende. Bibi hield het koeltjes, maar zijn vrouw Sara leek net iets té aardig (“zo blij dat hij gekomen was… en of hij snel weer eens op bezoek wilde komen bij hen thuis“) Rechts onder komt Saeb Erekat om het hoekje kijken aka de toponderhandelaar voor de PLO in het vredesproces.

De leider van de Palestijnse Autoriteit Abu Mazen, nom de guerre van Mahmoud Abbas, lag gisteren behoorlijk onder vuur door zowel zijn politieke factie Al Fatah als door rivaal Hamas in de Gazastrook voor het bijwonen van de begrafenis van Shimon Peres en in het bijzonder voor zijn handdruk met premier Binyamin ‘Bibi’ Netanyahu, berichtte Arutz Sheva.

De Arabische landen hadden besloten om de begrafenis van Peres te boycotten en haakten massaal af. Enkele landen zonden diplomaten van laag regeringsniveau. Uiteindelijk daagden voor Egypte de minister van Buitenlandse Zaken Sameh Shoukry op en voor Jordanië werd het Jawad Anani, de vice-minister voor Economische Zaken. Egypte en Jordanië zijn de enige Arabische landen die een vredesverdrag met Israël ondertekenden. Turkije zond Feridun Sinirlioğlu, de ondersecretaris van het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken. De Marokaanse koning Mohammed VI vaardigde zijn persoonlijke adviseur af, Andre Azulai, die van Joodse origine is.

Reacties uit Oost-Palestina (Judea & Samaria)
In een artikel op Facebook bekritiseerde Al Fatah het besluit van Abbas om de begrafenis bij te wonen maar zij ook dat

“ondanks ons ongenoegen omtrent het bijwonen van de president van Peres’ begrafenis, wéten wij [dat hij net zo’n patriot is zoals wij] en we beschikken niet over alle informatie. We weten dat velen in het Israëlische publiek de retoriek en het beleid van Abu Mazen ter harte hebben genomen, hun solidariteit met ons verklaarden en in de toekomst druk blijven uitoefenen op hun regering.”

Woordvoerder van Al Fatah Munir al-Jaghoub verrechtvaardigde later het besluit van Abbas om de begrafenis bij te wonen en dat om internationale diplomatieke redenen:

“Wij als Palestijnen moeten realiseren dat zijn deelname [aan Peres’ begrafenis] een sterke Palestijnse boodschap van vrede naar de wereld zond, in het bijzonder op een tijdstip dat de internationale gemeenschap haar verantwoordelijke positie monitoort. [Deze boodschap] zou een van de belangrijkste kunnen zijn onder de deelnemende landen.”

Eerder, op donderdag 29 september 2016, een dag voor Peres’ begrafenis, werd de onderstaande cartoon geplaatst op de officiële Facebookpagina van Al-Fatah, de politieke factie van en voorgezeten door Mahmoud Abbas. De man met de zeis leest “alle zonden van Peres” voor en “dat hij voor eeuwig mag branden in de hel” [beeldbron: PMW]

Reacties uit West-Palestina (Gaza)
Hamas daarentegen wond er geen doekjes om. De rivaal van Al Fatah gebruikte Abbas’ openlijke waardering voor Peres om Abu Mazen af te schilderen als “een verrader van zijn volk“.

Nashat Aqtash, die communicatie doceert aan de Universteit van Birzeit nabij Ramallah en Hamas adviseerde tijdens de [laatste] parlementsverkiezingen van 25 januari 2006 die in de Palestijnse gebieden werden gehouden [en door Hamas werden gewonnen], vertelde tegenover Haaretz dat het bijwonen van Abbas aan de begrafenis

“veroorzaakte bij de Palestijnen het gevoel dat hun president hun gevoeligheden niet respecteert. Palestijnen verachten Peres meer dan zij [voormalig Israël’s premier Ariel] Sharon verachten. Sharon mag de Palestijnen dan wel hebben uitgehongerd, maar Peres belegerde hen met zijn zacht uitgesproken retoriek. Dat is nog erger.”

Hamas had op donderdag eveneens Abbas bekritiseerd en zei in een officiële verklaring dat

“de uitdrukking van medeleven [naar aanleiding van het overlijden van] Peres was een belediging tegenover het bloed van de martelaren en het lijden van het Palestijnse volk. De Palestijnse mensen verheugen zich om de dood van de crimineel Shimon Peres.”

In een aparte verklaring van donderdag ll. heeft woordvoerder van Hamas Sami Abu Zuhri Abbas opgeroepen om zijn besluit om Peres’ begrafenis bij te wonen te herroepen, zeggende dat dit andere Arabische leiders zou aanmoedigen om zijn voorbeeld te volgen (echter de Arabische leiders boycotten de begrafenis en bleven weg). Hij noemde Peres een “crimineel” en voegde eraan toe

“Shimon Peres was een van de laatste stichters van de bezetting. Zijn dood markeert het einde van een tijdperk in de geschiedenis van de Israëlische bezetting.”

Met Hamas gelieerde nieuwsuitgaven op Facebook waren razend om het bijwonen van Abbas van Peres’ begrafenis en in het bijzonder om de handruk met Netanyahu, noteerde Haaretz.

Het in Gaza gevestigde Shehab News Agency plaatste een screenshot van hoe Abbas het hoofd boog tijdens een van de toespraken (plaatje rechts) samen met de hashtag “deelnemen aan de condoleanties voor Peres is verraad”. Dat plaatje circuleert momenteel doorheen de sociale media met sommigen die beweren dat Abbas hier een traan zou wegpinken.

Quds News Network, een andere populaire Facebookpagina, droeg een artikel op aan de negatieve reacties in de Palestijnse Arabische straat omtrent Abbas’ besluit om de de begrafenis in Jeruzalem bij te wonen. Badran Jaber, een leider van het de terreurgroep het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina [PFLP-GC] zei:

“Hij [Shimon Peres] was de nummer één verspreider van de illusie van een compromis dat hij op de markt bracht en ons verkocht. Het resultaat is het bloed van de martelaren, uitbreiding van de nederzettingen en land-onteigeningen [door Israël].”

28 september 2016. De Egyptische website al-Youm as-Sabi droeg een heel artikel op aan Shimon Peres als “de ingenieur van de genocide op de Arabieren” [beeldbron: Haaretz]