Monument van Peter Stuyvesant in Manhattan, New York City, dat in een park staat dat naar hem werd genoemd [beeldbron: The Weeklings]

Temidden van een gepassioneerd debat of in de Verenigde Staten monumenten moeten worden neergehaald van “helden” van de Geconfereerde Staten zoals bv. generaal Robert E. Lee, Jefferson Davis, Stonewall Jackson en anderen, is een Israëlische non-profit organisatie mee in de discussie gesprongen.

Op dinsdag heeft de Israëlische NGO Shurat HaDin, die slachtoffers van terreur in de rechtbank vertegenwoordigt, de burgermeester van New York, Bill de Blasio, gevraagd om al de monumenten van de Nederlandse West-Indiëvaarder en voormalig gouverneur van Nieuw-Amsterdam (aka New York) Peter Stuyvesant te laten verwijderen uit de stad omdat Stuyvesant een rabiate antisemiet was.

Nitsana Darshan-Leitner, de voorzitter van Shurat HaDin, schreef:

“Peter Stuyvesant was een extreme racist die Joden viseerde en andere minderheden, met inbegrip van katholieken, die hen energiek trachtte te verhinderen dat ze zich zouden vestigen in het toenmalige Nieuw-Amsterdam. New York, van alle Amerikaanse steden, dat beschikt over zulke belangrijke Joodse geschiedenis en beweert tegenwoordig zo’n levendige Joodse gemeenschap te hebben, zou het voortouw moeten nemen door de onverdraagzaamheid van Stuyvesant aan de kaak te stellen.”

Ook een Brits-Amerikaans sigarettenmerk werd naar Peter Stuyvesant genoemd

De klacht van de groep is van toepassing op een scala van locaties en instellingen in de stad – van de elitaire Stuyvesant High School tot Bedford-Stuyvesant, een wijk in Brooklyn. De Nederlander heeft ook een standbeeld op het Stuyvesant Square in Manhattan (plaatje bovenaan).

Terloops, want “als het dondert in Amerika druppelt het in België”, loopt ook in ons land een geanimeerde discussie of ook niet alle monumenten van koning Leopold II, de tweede koning van België (1835 –1909), moeten neergehaald worden of weggemoffeld worden in locale musea of opslagplaatsen, omwille van zijn koloniaal verleden in de Kongo, destijds bekend als Kongo Vrijstaat (het latere Belgisch Congo). Leopold II liet destijds honderdduizenden Congolezen verkommeren en of afslachten om zijn rubberoogst, het zwarte goud van toen, veilig te stellen. Over die koloniale wreedheden die plaatsvonden van 1885 tot 1908, werden een aantal opmerkelijke boeken gepubliceerd die heel wat stof lieten opwaaien in onze politieke sien.

Peter Stuyvesant en de West-Indische Companie
Peter Stuyvesant (1610-1672) was geboren en getogen in de Nederlanden. Het grootste deel van zijn leven was hij op zee in opdracht van de Nederlandse West-Indische Companie aka WCI (in het Engels Dutch West India Company aka DWI). Sinds 1639 was hij directeur-generaal van de Nederlandse kolonies Aruba en Bonaire en de slavenstaat Curaçao.

In 1624 had de West-Indische Companie de Nederlandse kolonie Nieuw-Nederland gesticht, tegenwoordig gekend als New York. Nieuw-Amsterdam is het tegenwoordige Lower Manhattan van NY City. In 1645 werd in Amsterdam Peter Stuyvesant verkozen om in Nieuw-Nederland de vorige gouverneur (Willem Kieft) te vervangen. Op 11 mei 1647 kwam hij toe in Nieuw-Amsterdam (Lower Manhattan) en werd twee weken later op 27 mei 1647 officieel geinaugureerd.

Peter Stuyvesant en de Joden
Peter Stuyvesant stond bekend als een harde, bijzonder onaangename en onverdraagzame man en werd meer gevreesd dan geliefd, in het bijzonder door zijn dozijnen slaven. Onder zijn strenge regime bestond er geen godsdienstvrijheid. Lutheranen, Quakers en Katholieken kregen het hard te verduren. Vooral de Joden werden geviseerd.

Hoewel er in Nieuw-Amsterdam voor de komst van Stuyvesant reeds Joden woonden met Amsterdamse paspoorten, kwam in 1654 een nieuwe groep van 24 Sefardische Joden toe, die gevlucht waren uit de toenmalige Nederlandse kolonie in Recife, Brazilië, aka Nieuw-Brazilië en sinds 1637 Nieuw-Holland genoemd.

In 1644 verloor Stuyvesant een been tijdens een gevecht met de Spanjaarden. Sindsdien pikkelde hij rond met een houten been met zilveren ringen en kreeg aldus de bijnaam ‘Old Silver Leg’

Die kolonie was in handen van de WIC sinds 1630 maar werd in 1654 heroverd door de Portugezen die de Joden prompt in de ban sloegen en uit het land dreven. Aanvankelijk weigerde Stuyvesant de Joodse vluchtelingen uit Nieuw-Brazilië op te nemen. In 1654 schreef hij in een boze brief aan de WIC over de Joden: “dat minderwaardige ras, hatelijke vijanden en godslasteraars van Christus, mogen niet worden toegelaten om deze nieuwe kolonie te besmetten en last te veroorzaken.”

Hij schreef dat: “Joodse kolonisten niet dezelfde rechten mochten krijgen als de Joden in Nederland, omdat anders minderheidsgroepen zoals katholieken zich zouden aangetrokken voelen door de kolonie.” In Amsterdam dachten ze daar gelukkig anders over en werd hij uiteindelijk door de WIC gedwongen om hen toe te laten. Maar hij zal hen nooit toestaan om een synagoge te bouwen. Overigens zal een eerste synagoge in Manhattan pas in 1695 gebouwd worden, ruim dertig jaren na de capitulatie van Stuyvesant aan de Engelsen.

Aan het verhaal van Peter Stuyvesant in Nieuw-Nederland kwam in 1664 een einde toen de Engelsen de kolonie veroverden. Op 24 september 1664 capituleerde gouverneur Peter Stuyvesant en droeg Nieuw-Amsterdam over aan de Engelsen. De naam van de kolonie werd later veranderd in “New York” naar de Hertog van York, James Stuart (broer van koning Karel II van Engeland), die het land toegewezen had gekregen.

Op het tijdstip waarop Nieuw-Nederland in Engelse handen viel, telde de kolonie Nieuw-Nederland ongeveer 6.000 inwoners, waarvan ongeveer 1.500 in Nieuw-Amsterdam woonden. Hun nakomelingen zouden voor een deel nog tot halverwege de negentiende eeuw Nederlands blijven spreken; in de latere periode in de vorm van het nigger Dutch, gesproken door de afstammelingen van de zwarte slaven.

Asser Levy
Er was een Joodse man die bijzonder hard streed voor Joodse rechten in Nieuw-Amsterdam (Manhattan, NY) en dat was Asser Levy.  Levy was een Poolse Sefardische Jood, geboren in Vilna (tegenwoordig in Litouwen), en was wellicht gevlucht voor pogroms tijdens de Chmielnicki opstand (1648-1657) toen in Rusland en in de Oekraïne tienduizenden Joden op beestige wijze werden afgeslacht door Russische kozakken.

Van beroep was Levy een slager en tijdens een van zijn eerste gevechten met Stuyvesant vroeg hij de gouverneur om kosjer vlees te mogen bereiden conform de Joodse religie. Stuyvesant weigerde en verdedigde zichzelf met (ironisch) te zeggen dat Levy een slager moest zijn voor iedereen en niet enkel voor de Joden. Uiteraard negeerde Stuyvesant al die Joden die enkel kosjer vlees mochten eten.

Levy vocht tegen Stuyvesant omtrent Joods burgerschap van de stad. Nadat de defensiemuur rondom Nieuw-Amsterdam was gebouwd moest elke burger om beurten met een ratel ’s nachts patrouille lopen. In het geval van gevaar, bv. een invasie van locale indianen, moest de soldaat van dienst hard met de ratel draaien wat een verschrikkelijk kabaal maakte. Vele mensen weigerden wacht te lopen en Asser Levy bood zich vrijwillig aan om hun shiften over te nemen. Door dit te doen vond Levy dat hij zijn plicht had volbracht als burger van de stad.

Echter, de gouverneur wilde niet dat Joden om even welke verantwoordelijkheden droegen in de stad uit schrik dat ze eventuele volledige burgerrechten zouden willen. Op 28 augustus 1655 decreteerde gouverneur Stuyvesant dat de Joden van de stad geen toestemming krijgen om naast andere inwoners te dienen in de locale verdedigings militie. Als reden gaf de gouverneur op dat die “walgelijke en onwillige” Joden onmogelijk “medesoldaten kunnen zijn van de bewakers van de stad in hetzelfde bewakershuis.”

Echter, Asser Levy bracht het dispuut met de gouverneur van Nieuw-Amsterdam helemaal tot in de Staten-Generaal van de Nederlandse Republiek en won het pleit. Aan Joden werd voortaan toegestaan om wacht te kloppen en zij werden eventueel toegestaan om zoals iedereen burgers te worden van Nieuw-Amsterdam.

Voor de Amerikaanse Joden is Asser Levy tot op vandaag een icoon en onder zijn naam werden later vele monumenten opgericht in New York. Zo is er de Asser Levy Plaats, en park in Manhattan; het Asser Levy Recreatie Centrum dat ondermeer de Asser Levy Openbare Baden, die een openbaar badhuis en zwembad omvat; en ook de Asser Levy Speeltuin, beiden gelegen aan de oostelijke zijde van de Asser Levy Plaats. In Coney Island, Brooklyn, bestaat er het openbare park, het Asser Levy Park, en in New York City is er ook de basisschool in Manhattan genaamd de Asher Levy School.

door Brabosh.com